عصر گردش | عصر گردش Asregardesh
در دل کویر های شرقی ایران، شهری باستانی آرمیده که راز های شگفت انگیزی از علم، تمدن و هنر نیاکان مان را در خود پنهان کرده است؛ شهری به نام شهر سوخته.برای آشنایی بیشتر و اطلاعات کامل تر، همراه ما در وب سایت عصر گردش باشید.
تاریخچه شهر سوخته
بر اساس پژوهش های باستان شناسان، شهر سوخته بزرگی حدود 5000 سال دارد و هم زمان با تمدن جیرفت و دوره برنز است.
دوره زندگی در این شهر به چهار مرحله تقسیم می شود: ساخت، شکوفایی، افول و نابودی. از یک هزار و چهار صد سال زندگی در این شهر، سیصد سال آن مرحله شکوفایی بوده است.
مساحت شهر سوخته حدود 280 هکتار بوده و به پنج بخش مسکونی، صنعتی، مرکزی، گورستان و بنای یادمان تقسیم می شد. نکته قابل توجه در مورد این شهر عدم وجود سلاح و دیوار های دفاعی است، به همین دلیل آن را «شهر صلح» نامیده اند.
علت نام گذاری شهر سوخته چیست
دلیل نامگذاری این شهر به شهر سوخته، وجود آتش سوزی های گسترده در آن نیست، بلکه به دلیل وجود خاکستر های فراوان در آن مکان است. خاکستر های این منطقه نیز به دلیل وجود کوره های فراوان در مناطق صنعتی و رونق صنعت در این شهر بوده است.
نام اصلی شهر سوخته
نام شهر سوخته در منابع تاریخی و متون باستانی به همین شکل ذکر شده و اسم دیگری برای آن ثبت نشده است.
در عین حال برخی پژوهشگران احتمال می دهند که این شهر در متون کهن با عنوان «زرنگ» یا «زاهک» ذکر شده باشد، اما هنوز این فرضیه ها نیازمند شواهد بیشتری هستند.
چرا باید از شهر تاریخی سوخته دیدن کنیم
شاید در نگاه اول، بازدید از شهری که امروزه تنها ویرانه هایی از آن باقی مانده، عجیب به نظر برسد. اما شهر سوخته زابل، تنها یک شهر باستانی معمولی نیست.
این شهر گمشده، گنجینه ای از تمدن، علم و هنر است که هر گوشه اش داستانی شگفت انگیز برای گفتن دارد. اگر هنوز در بازدید از این میراث جهانی تردید دارید، دلایل زیر قطعا شما را قانع خواهد کرد:
۱. کشف چشم مصنوعی؛ نشانی از پیشرفت پزشکی
در شهر سوخته بقایای جسد زنی جوان کشف شد که چشم مصنوعی در کاسه چشمش قرار داشت. این یافته حیرت انگیز نشان می دهد که ساکنان این شهر، قرن ها پیش به دانش پزشکی پیشرفته ای دست یافته بودند.
۲. جمجمه جراحی شده؛ سندی دیگر از علم پزشکی باستان
در جریان کاوش ها، جمجمه ای از دختری خرد سال کشف شد که نشانه هایی از جراحی مغز روی آن دیده می شد.
این دختر به بیماری هیدرو سفالی مبتلا بوده و پزشکان آن زمان بخشی از استخوان جمجمه اش را برداشته بودند؛ شاهکاری بی نظیر در علم پزشکی دوران باستان.
۳. وجود سیستم لوله کشی و شهر سازی پیشرفته
برخلاف تصور رایج، شهر سوخته از زیر ساخت های شهری پیشرفته ای بهره مند بوده است. کشف شبکه ای از لوله ها در دیوار ها و زیر زمین، گویای وجود سیستم آبرسانی و دفع فاضلاب در این شهر باستانی است.
۴. پیدایش نخستین انیمیشن تاریخ
روی یکی از ظروف کشف شده در شهر سوخته، نقوشی متوالی طراحی شده اند که با دنبال کردن آن ها، یک صحنه متحرک را خواهید دید؛ این طرح به عنوان نخستین انیمیشن تاریخ شناخته می شود و نشان دهنده ذوق هنری مردمان این سرزمین است.
۵. ساخت اولین خط کش با دقت بالا
در این شهر، خط کشی کشف شد که دقت آن به نیم میلی متر می رسد. این ابزار ساده اما دقیق، نشان می دهد که ریاضی و اندازه گیری در میان ساکنان شهر سوخته جایگاهی ویژه داشته است.
۶. قدیمی ترین تخته نرد جهان
یکی دیگر از یافته های جالب، تخته نردی است که از گورستان شهر به دست آمده است. این تخته ۶۰ مهره داشته و با طرح ماری پیچ خورده تزیین شده بود؛ نشانه ای از علاقه مردم شهر سوخته به بازی، سرگرمی و طراحی هنرمندانه.
شهر سوخته نه تنها میراثی از تمدن باستان، بلکه سندی زنده از هوش، خلاقیت و پیشرفت انسان در اعصار گذشته است. بازدید از این شهر، سفری است به دل تاریخ ایران باستان که هر گردشگری را شگفت زده خواهد کرد.
دیدنی های اطراف شهر سوخته
سفر به شهر سوخته تنها به بازدید از این تمدن ۵۰۰۰ ساله محدود نمی شود.
در اطراف این منطقه تاریخی، جاذبه های دیگری نیز وجود دارند که هر کدام بخشی از فرهنگ، تاریخ و طبیعت شگفت انگیز سیستان و بلوچستان را روایت می کنند. اگر به شهر سوخته سفر می کنید، حتما بازدید از این مکان های دیدنی را نیز در برنامه تان بگنجانید:
قلعه رستم
این قلعه تاریخی که قدمت آن به دوران صفویه باز می گردد، در حدود ۷۰ کیلومتری جنوب غربی زابل قرار دارد. قلعه رستم با برج های نگهبانی، سازه های آجری و ساختاری نظامی، بخشی از تاریخ دفاعی منطقه را به تصویر می کشد.
قلعه سه کوهه
یکی دیگر از آثار ارزشمند دوران صفویه، قلعه سه کوهه است. این قلعه در ۲۰ کیلومتری شهر سوخته قرار دارد و در گذشته تحت فرماندهی میر قنبر، رئیس قبیله سربندی بوده است.
این مکان تاریخی نمادی از مقاومت محلی علیه استعمار بریتانیا در منطقه به شمار می رود.
آسباد های حوض دار
حدود ۲۸۰۰ سال پیش، مردمان منطقه حوض دار برای بهره برداری از انرژی باد و تامین آب، آسباد هایی (آسیاب های بادی) ساختند.
این سازه های تاریخی در ۷ کیلومتری جنوب شهر سوخته قرار دارند و نمونه ای بی نظیر از دانش بومی در زمینه مهندسی و مدیریت منابع طبیعی هستند.
کوه خواجه
کوه خواجه، تنها عارضه طبیعی مرتفع در دشت سیستان، در ۵۷ کیلومتری شمال غربی شهر سوخته واقع شده است.
این کوه نه تنها یک مکان طبیعی، بلکه مجموعه ای از گورستان ها، معابد زرتشتی، کاخ ها و زیارتگاه خواجه مهدی را در خود جای داده و ترکیبی از تاریخ، مذهب و اسطوره است.
شهر سوخته کجاست
اگر می خواهید سفری تاریخی به اعماق ۵۰۰۰ سال پیش داشته باشید، کافی ست به استان سیستان و بلوچستان، شهر زابل بروید.
شهر سوخته در ۵۰ کیلومتری مسیر زابل به زاهدان قرار دارد. شما می توانید با خودروی شخصی یا از طریق پرواز به زابل سفر کنید و از آنجا حدود یک ساعت با ماشین تا شهر سوخته فاصله دارید.
بهترین زمان برای بازدید از شهر سوخته، فصل پاییز است؛ به ویژه از اوایل تا اواسط پاییز که هوای منطقه معتدل تر شده و از گرمای شدید تابستان خبری نیست.
البته، حتما پیش از سفر شرایط آب و هوایی را بررسی کنید، چرا که این منطقه در برخی از ماه های سال، به ویژه تیرماه، در معرض طوفان های شن قرار می گیرد.
عجایب شهر سوخته
شهر سوخته یکی از شگفت انگیز ترین شهر های باستانی ایران و جهان است که دستاورد های حیرت انگیزی از عصر برنز را در خود جای داده است. برخی از عجایب بی نظیر این شهر عبارتند از:
-
نخستین جراحی مغز جهان با قدمتی نزدیک به ۴۸۰۰ سال.
-
قدیمی ترین انیمیشن تاریخ روی جام سفالی، که حرکت یک بز به سوی درخت را به تصویر می کشد.
-
سیستم پیشرفته ی آبرسانی و فاضلاب، بی نظیر در دوران خود.
-
ابزار های نجومی و اندازه گیری دقیق، نظیر خط کش های نیم میلی متری.
-
صنعت چرم و پارچه های رنگارنگ با الیاف طبیعی.
-
چشم مصنوعی ساخته شده از قیر و طلا، یکی از قدیمی ترین نمونه های فناوری پزشکی در جهان.
نژاد مردم شهر سوخته
ساکنان شهر سوخته از اقوام باستانی فلات ایران بودند که با تمدن های اطراف مانند جیرفت، ایلام و دره سند (در هند امروزی) ارتباط فرهنگی و تجاری داشته اند.
بررسی های انسان شناسی روی اسکلت های کشف شده، ترکیبی از نژاد مدیترانه ای (رایج در خاورمیانه) و نژاد آسیای جنوبی را نشان می دهد.
همچنین برخی تحقیقات ژنتیکی جدید، احتمال ارتباط آن ها با اقوام هند و ایرانی را مطرح می کنند؛ اقوامی که بعد ها به سمت شمال و غرب مهاجرت کردند.
اگر چه زبان مردم شهر سوخته هنوز ناشناخته باقی مانده، اما آثار هنری و صنایع دستی کشف شده در این شهر، شباهت های چشم گیری با تمدن های بین النهرین دارد که نشان دهنده تعاملات فرهنگی گسترده این تمدن با سرزمین های اطراف است.
خلاصه داستان شهر سوخته
شهر سوخته زابل امروزه به مقصدی محبوب برای سفر های چند روزه تبدیل شده، اما گذشته ای پر رمز و راز و تاریخی غنی دارد. این شهر باستانی، مهد نوآوری و پیشرفت هایی بوده که حتی در زمان حال هم شگفت انگیز به نظر می رسند.
از ساخت اشیای زینتی گرفته تا ابداع نخستین چشم مصنوعی و حتی عمل جراحی مغز، همه در این تمدن کهن شکل گرفته اند.
به همین دلیل، شهر سوخته یکی از ارزشمند ترین میراث های تمدن ایرانی به شمار می رود و بازدید از آن تجربه ای فراموش نشدنی خواهد بود.
موزه شهر سوخته
بسیاری از آثار به دست آمده از حفاری های شهر سوخته، در موزه ایران باستان نگهداری می شوند. اما محوطه شهر سوخته مانند یک موزه صحرایی بزرگ در برابر شما گسترده شده است.
دیدن محوطه این شهر مانند سفر به گذشته است. جایی که نیاکان ما در حال تجربه و کشف پیشرفته ترین علوم زمان خودشان بودند.
علاوه بر این، کنار محوطه این شهر، موزه ای با همین نام ساخته شده است. موزه شهر سوخته، از اشیایی که در این محوطه کشف شده اند میزبانی می کند.
مسئولان موزه بعضی از وجوه این شهر را، مانند گورستان مردم شهر سوخته، باز سازی کرده اند تا درک وضعیت زندگی مردم شهر سوخته برای مخاطب راحت تر باشد. بازدید از این موزه برای درک بهتر کاوش های باستان شناسی گزینه بسیار خوبی است.
اگر به بازدید شهر سوخته رفتید، آثار تاریخی باستانی اطراف این شهر را هم از دست ندهید.
⏬مقالات پیشنهادی برای شما عزیزان⏬
نقش آب در باغ ایرانیبندر لافت به قشماقیانوس ابر چیست
